Kathedraal

ONZE-LIEVE-VROUWEKATHEDRAAL

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen is de grootste gotische kerk van de Lage Landen. Samen met haar kunstpatrimonium is ze één van de belangrijkste monumenten in Vlaanderen. De noordelijke of grote toren is als belfort en stadstoren opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

De huidige gotische kerk werd gebouwd tussen 1352 en 1521. Het kerkgebouw heeft sindsdien heel wat doorstaan: een grote uibreiding van de kerk die bruuks tot stilstand kwam ten gevolge van een brand in 1533, de woede van de Beeldenstorm, de kerkvervolgingen na de Franse Revolutie - ze verloor haar statuut als kathedraal in 1803 - en menige restauratiecampagnes in de 19de eeuw.

Het duurt tot 1961 totdat de Onze-Lieve-Vrouwekerk terug een kathedraal wordt. Het Bisdom Antwerpen wordt dan opnieuw ingesteld. De provincie wordt ook mede verantwoordelijk voor het gebouw. De belforttoren is in eigendom van Stad Antwerpen.

RESTAURATIE

In 1965 start een globale restauratie - met uitzondering van de noordertoren of belforttoren omdat deze eigendom is van de Stad Antwerpen - van het kerkgebouw. Na 30 jaar restauratiewerken, wordt Steenmeijer architecten aangesteld  voor de verdere restauratie van het interieur (de kooromgang en de koorkapellen) en het exterieur.

In 2002 wordt een meerjarenplanning opgesteld die de restauratie van de buiten- en binnenzijde op elkaar afstemt. Dit plan heeft betrekking op de kooromgang en de 12 koorkapellen, de buitenrestauratie van een aanzienlijk deel van de kathedraal en op een aantal bijzondere projecten (historische glasramen, muur- en gewelfdecoraties, enz.).

Overzicht meerjarenplanning kathedraal (2002-2012)

Fase 1: beveiliging tegen diefstal en vernieuwen brandbeveiliging (2002-2004)

Fase 2: dringende restauratiewerken aan het exterieur, petrografisch onderzoek, onderzoek vochtproblematieken en onderzoek interieur koorkapel K12 en noordelijke kooromgang (2002-2007)

Fase 3: restauratie van de gevels van het koor en de viering (2006-2007)

Fase (4 en) 5: restauratie van luchtbogen, gevels en daken van de kooromgang en koorkapellen en een deel van de noordtranseptgevels (2010-2011)

Fase 6: interieurrestauratie van vier koorkapellen (H. Barbara, Nood Gods, St.-Jan Berchmans en St.-Lucas: 2008-2010)

Fase 7: restauratie van de zuidgevels van middenbeuk en zijbeuk en westgevel van zuidelijke dwarsbeuk (2010-2012)

Fase 8: restauratie van de noordgevels van middenbeuk en zijbeuk en westgevel van noordelijke dwarsbeuk (2011-2013)

Fase 9: restauratie van diverse glas-in-loodramen en aanbrengen UV-screens (2011-2013)

Fase 9b: aanpassing klimatisatie-installatie (2011)

Fase 10a: Stabiliteitsherstel gewelven kooromgang zuid (interieur: 2012-2013)

Fase 10b: Vernieuwen hemelwaterafvoer en riolering (2012-2013)

Fase 10c: restauratie koorkapel K09 (interieur: 2012-2013)

Fase 10d: restauratie koorkapel K10 (interieur: 2012-2013)

Fase 11a: restauratie koorkapel K03 (interieur: 2013-2014)

Fase 11b: restauratie koorkapel K12 (interieur: 2013-2014)

Fase 11c: gewelven kooromgang en bouwen van een nieuw inkomportaal (interieur: 2013-2014)

Fase 11d: herstellingswerken aan de leien daken en plaatsen van ladderhaken (2013-2015: vertraging opgelopen door hagelstorm van juni 2014)

Fase 12c: restauratie van het Schyvenorgel. Uitvoering gestart op 28 april 2014. De restauratie van dit monumentale orgel was niet opgenomen op de meerjarenplanning.

Restauratie Belforttoren

De belforttoren van de kathedraal onderging tussen januari 2019 en december 2022 een grondige exterieurrestauratie. Er diende meer natuurstenen delen vervangen te worden dan voorzien, met een vertraging als gevolg. 

Na deze laatste werken zal de kathedraal gedurende de komende eeuw van grote restauratiewerken gevrijwaard blijven. Dit op voorwaarde dat het onderhoud op dezelfde regelmatige en correcte wijze wordt voortgezet als vandaag.

BEHEERSPLAN

Nu de restauratiewerken bijna achter de rug zijn, staat een goed beheer van het kerkgebouw vooraan in de agenda. Om het beheer op een duidelijke en eenvoudige manier te kunnen uitvoeren en opvolgen schreef Steenmeijer architecten een beheersplan uit.